Spotkanie organizowane przez Instytut De Republica oraz Akademię Dyplomatyczną MSZ odbyło się 12 czerwca 2023 roku w Warszawie.

Choć od zakończenia II wojny światowej minęło już niespełna osiemdziesiąt lat, nieustannie odkrywane są nowe jej karty oraz historie ludzi, którzy w sposób szczególny byli zaangażowani w ratowanie tych najbardziej zagrożonych, czyli między innymi Żydów. Jednym z najnowszych odkryć jest ujawnienie działalności tak zwanej „Grupy Ładosia”, która od kilku lat, między innymi dzięki zaangażowaniu byłego Ambasadora RP w Szwajcarii – dr. Jacka Kumocha, stała się przedmiotem badań historyków na całym świecie, w tym również brytyjskiego profesora Rogera Moorehouse’a, który poświęcił jej swoją najnowszą książkę zatytułowaną „The Forgers”.

Chargé d’affaires polskiego poselstwa Aleksander Ładoś, dyplomaci: Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki i Juliusz Kühl, oraz dwaj działacze szwajcarskich organizacji żydowskich: Abraham Silberschein i Chaim Eiss – to oni tworzyli tak zwaną „Grupę Ładosia”. W latach 1941-1943 specjalizowała się ona w masowym fałszowaniu południowo- i środkowoamerykańskich paszportów, między innymi Paragwaju, Hondurasu, Haiti i Peru, które co do zasady chroniły ich właścicieli – europejskich Żydów – przed wywózką do obozów śmierci na terenach okupowanych przez III Rzeszę. Badacze zajmujący się tematem szacują, że średnio co czwarty posiadacz spreparowanego paszportu zdołał przetrwać wojnę.

W trakcie wykładu profesor Moorehouse zauważył, iż działalność „Grupy Ładosia” nie była ewenementem. Z racji swojego zawodu oraz ówczesnej, niezwykle trudnej sytuacji geopolitycznej, wielu dyplomatów na całym świecie angażowało się w podobną pomoc, wykorzystując do tego celu piastowane stanowiska oraz znajomości. To co jego zdaniem wyróżniało działalność grupy berneńskiej to bezsprzeczne wsparcie rządu polskiego w Londynie. Jak podkreślił, dyplomaci innych krajów, byli za swoją działalność karani, a nawet wydalani ze służby dyplomatycznej. Ponadto jak dodał historyk: Połowa ofiar Holokaustu, to polscy Żydzi. Członkowie „Grupy Ładosia” mieli tego pełną świadomość, pomagali po prostu polskim obywatelom.

Adresatami cyklu „Seminariów o Rzeczypospolitej” są przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, zagraniczni studenci, obcokrajowcy mieszkający w Warszawie, chcący poznać bliżej polskie tradycje państwowe oraz historię Europy Środkowo-Wschodniej, a także wszystkie osoby zainteresowane szeroko rozumianą tematyką międzynarodową. Podjęcie tematu Holokaustu, w kontekście coraz częstszych prób przerzucania odpowiedzialności za Zagładę Żydów na Polskę i Polaków, jest niezbędne w procesie obrony prawdy historycznej na arenie polskiej i zagranicznej. 

***

Instytut De Republica został powołany na mocy zarządzenia nr 12 Prezesa Rady Ministrów z dnia
16 lutego 2021 r. Głównym celem jego działalności jest promocja i popularyzacja polskiej nauki
w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych, wytworzenie mechanizmów i kapitału społecznego, który organizowałby się wokół idei państwowości oraz uwolnienie potencjału polskiej nauki w tych obszarach.

We współpracy z uczelniami wyższymi w Polsce i na świecie, jednostkami administracji państwowej oraz jednostkami badawczymi, Instytut De Republica organizuje konferencje naukowe i seminaria, które stanowić mają platformę wymiany opinii wobec prezentowanych na nich wyników naukowych prac badawczych. Zadaniem Instytutu jest też popularyzowanie najbardziej interesujących osiągnięć polskich naukowców w formie publikacji i multimediów.

Instytut De Republica docelowo ma stać się nowoczesnym zapleczem eksperckim, promocyjnym
i wydawniczym dla niedocenianych w Polsce i poza jej granicami, a tak ważnych dla właściwego rozumienia naszej historii i zjawisk społecznych, dziedzin nauki.